Wederkerigheid en sociale binding in leer- en ontwikkelgemeenschappen
Onderzoek NetwerkZON2026: Modern Health en Lectoraat Wederkerigheid in leernetwerken
Het beroepsonderwijs bestaat grotendeels uit praktijkgerichte activiteiten, zoals stages en leer- en ontwikkelgemeenschappen. Onderzoek toont aan dat sociale verbondenheid en samen leren in leergemeenschappen positief gerelateerd zijn aan studiesucces en welzijn van studenten (Kamans, 2024). Maar, het ontwerpen, implementeren en faciliteren van interactief leren en sociale verbondenheid blijkt een uitdaging (Venema et al., 2021). In deze studie kijken we door de lens van wederkerigheid (Zuidersma, 2012, 2019) naar de leer- en ontwikkelgemeenschappen: in hoeverre zijn deze ingericht volgens de condities van wederkerigheid en in hoeverre ervaren studenten sociale binding (Bijlsma et al., 2017) in de leer- en ontwikkelgemeenschappen?
Onderzoekscontext
In deze studie staan zes “praktijkroutes” in Groningen, Drenthe en Noord-Overijssel centraal, waarin studenten, docenten en werkbegeleiders samen leren, onderzoeken en werken in verschillende vormen van praktijkgericht leren. Alle vormen van praktijkroutes zijn gebaseerd op drie indicatoren:
Locaties:
Onderzoeksaanpak en ontwerp
Vragenlijst
Vragenlijst onder studenten en onder docenten en werkbegeleiders
Gelijktijdige ontwikkelsessies
Gelijktijdige ontwikkelsessies waarin deelnemers hun eigen "praktijkroute" evalueerden met behulp van een praatplaat
Voorlopige resultaten
Hoge respons onder studenten
(N=171, 53%) van 6 praktijkroutes
Significante positieve relatie tussen ervaren wederkerigheid en sociale verbondenheid
Significante positieve relatie tussen goede ervaring in de praktijkroute en ervaren wederkerigheid en sociale verbondenheid
Inzichten voor de praktijk
- Investeer in het creëren en organiseren van sociale binding en de condities van wederkerigheid.
- Benut de praatplaat en bijbehorende documenten om met alle deelnemers de leer- en ontwikkelgemeenschap te ontwikkelen.
Inzichten voor verder onderzoek
- Vervolg onderzoek naar de relatie tussen wederkerigheid, sociale binding en studenten welzijn
- Vervolg onderzoek naar de relatie tussen wederkerigheid en sociale binding tussen studenten en docenten/werkbegeleiders
Bronnen
Bijlsma, E.Y., Nuland, M. van, Koster, A.S., & Meijerman, I. (2017). Rovai’s classroom community scale in Dutch as a reliable measure of sense of community in the Utrecht Bachelor of Pharmacie programma
Kamans, E. (2024). Heeft u mijn talent gezien? Misschien? [Did you see my talent? Maybe?]. Hanzehogeschool Groningen
Paavola, S., Hakkarainen, K. (2021). Trialogical Learning and Object-Oriented Collaboration. In: Cress, U., Rosé, C., Wise, A.F., Oshima, J. (eds) International Handbook of Computer-Supported Collaborative Learning. Computer-Supported Collaborative Learning Series, vol 19. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-030-65291-3_13
Venema, A., Sjoer, E., Oosterwijk, R., Zuidersma, J., van Oijen, J., van Essen, D., van der Meer, R., & Woudt-Mittendorf, K. (2021). Social connectedness in online and blended learning communities. https://www.versnellingsplan.nl/wp-content/uploads/2021/11/Guide-Social-connectedness-in-online-and-blended-learning-communities.pdf
Zuidersma, J. (2012). Wederkerigheidspatronen in regionale samenwerkingsverbanden [Patterns of reciprocity in regional collaborative partnerships]. Rijksuniversiteit Groningen
Zuidersma, J. (2019). Wederkerigheid in leernetwerken [Reciprocity in learning networks]. Hanzehogeschool Groningen.